- Γράφει ο Ζαχαρίας Καραταράκης*
Το Άσμα Ασμάτων αγαπήθηκε και θαυμάστηκε απ’ όλον τον κόσμο ως ιερό κείμενο, ακριβώς επειδή εκφράζει το κορυφαίο συναίσθημα της ερωτικής επιθυμίας και την αγωνία του ανθρώπου να υπερβεί τα όρια της ατομικότητάς του και να ολοκληρωθεί.
Η φιλολογική και θεολογική επιστήμη έχει αρκετά συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση και ερμηνεία του ποιήματος παρά τις πολλές διαφωνίες που υπάρχουν. Έχουν γίνει πολλές μεταφράσεις του στη Νεοελληνική με σημαντικότερη εκείνη του Γιώργου Σεφέρη που χάρη στη δική του ποιητική φλέβα και στον σεβασμό του κειμένου των εβδομήκοντα παραμένει ακόμα ενδιαφέρουσα.
Επίσης αξιόλογη ήταν η δραματουργική μεταγραφή και μετάφραση του φίλου Αντώνη Σανουδάκη και οι εισαγωγικές παρατηρήσεις του.
Η παρουσίαση άλλωστε του έργου αυτού από τον Χριστόφορο Αρβανίτη του έδωσε την αφορμή να ασχοληθεί ιδιαίτερα με το ποίημα και να μας χαρίσει το βιβλίο του «Ας με γεμίσουνε τα χείλη σου φιλιά» από τις εκδόσεις ΑΡΜΟΣ με υπότιτλο «Θρησκεία, έρωτας και σεξουαλικότητα στο Άσμα Ασμάτων».
Ο Χριστόφορος Αρβανίτης είναι Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας του Χριστιανισμού και της Θρησκείας στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης με πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο.
Η μελέτη του αυτή αποδεικνύει την επιστημονική του επάρκεια και την κριτική του σκέψη. Αντιμετωπίζει όλα τα ερμηνευτικά προβλήματα με πλούσιες βιβλιογραφικές αναφορές. Προλογίζει η Δέσποινα Λιμνιωτάκη.
Ως προς τη συγγραφή και το περιεχόμενο του ποιήματος γράφει : «Το Άσμα Ασμάτων αποτελεί ένα ποιητικό έργο με ερωτικό χαρακτήρα ή καλύτερα μια σύνθεση έξι ερωτικών ποιημάτων σε λυρική ποίηση, ζωηρές εικόνες, εναλλαγές μονολόγων-διαλόγων, περιγραφές συναισθημάτων τρυφερότητας, ερωτικού πόθου, ερωτικού πάθους, αγωνίας και χαράς».
Τεκμηριώσει πλήρως την άποψή του σχετικά με την ανάγκη ρεαλιστικής ερμηνείας του ποιήματος και αιτιολογεί για ποιους λόγους προσπάθησαν ορισμένοι να δώσουν αλληγορική ερμηνεία στο ποίημα. Έτσι παρακολουθεί σχεδόν κάθε στίχο του ποιήματος και δείχνει, γιατί το περιεχόμενό τους εκφράζει μια καθαρή σωματική ερωτική επιθυμία με συγκεκριμένες μεταφορικές εκφράσεις που συνδέονται βέβαια με τον τόπο και την ποιμενική κοινωνία στην οποία αναφέρονται. Επίσης, δείχνει καθαρά ότι στα βασικά ιερά κείμενα δεν υπήρχε υποτίμηση του ανθρωπίνου σώματος και της γυναίκας που συμμετέχει ενεργά στην ερωτική συνεύρεση. Η αγάπη εκφράζεται σταυρικά ως κάθετη σχέση μεταξύ ανθρώπου και Θεού και οριζόντια μεταξύ άνδρα και γυναίκας.
Η αλληγορική ερμηνεία αποδίδεται περισσότερο στον συριακό ριζοσπαστισμό, στους γνωστικούς και σε ομάδες στωικών φιλοσόφων που αποδέχτηκαν ο Ωριγένης, ο Αυγουστίνος και ο Γρηγόριος Νύσσης θέλοντας να μετατρέψουν το Χριστιανισμό «από θρησκεία αγάπης σε θρησκεία ασκητικής αγνότητας και σεξουαλικής εγκράτειας».
Ενδεικτικά αναφέρω ορισμένα αποσπάσματα από το Άσμα Ασμάτων που δείχνουν καθαρά πόσο σωστή είναι η ερμηνεία του Χριστόφορου Αρβανίτη.
«…….
Ας με γεμίσουνε τα χείλη σου φιλιά
γιατί η αγάπη σου κι απ’ το κρασί καλύτερη.
Τα μύρα σου ευωδιάζουνε γλυκά
Και τ’ όνομά σου μύρο που σκορπιέται
…..
Με γήτεψες καλή μου κι αδερφή μου,
Μου πήρες την καρδιά με μια ματιά σου,
Μ΄ένα μονάχα τίναγμα του κεφαλιού σου
Ο έρωτάς σου μάγεμα
……..
Τα μάγουλά του είναι πρασιές μυριστικά
Βραγιές λουλούδια ευωδιασμένα
Τα χείλη του είναι κρίνα
……
Ο κόλπος σου κρατήρας τορνευτός,
Και το κρασί το ευωδιαστό δεν του απολείπει
Είν’ η κοιλιά σου θυμωνιά σταριού
Φραγμένη ολόγυρα με κρίνα.
Τα στήθη σου τα δυο σαν δυο ελαφόπουλα
Δίδυμα ζαρκαδάκια…»
Η μελέτη του κ. Αρβανίτη επεκτείνεται στις επιδράσεις του ποιήματος σε αρκετούς νεοέλληνες ποιητές, σε πολλές μελοποιήσεις και γίνεται παραλληλισμός με τους αρχαίους λυρικούς ποιητές και τους ποιητές των Αλεξανδρινών χρόνων. Αξίζει να διαβαστεί και η μελέτη αυτή, αλλά και το Άσμα Ασμάτων που μόνο ο στίχος του « κραταιά ως θάνατος αγάπη» εκφράζει συμπυκνωμένα τις δυο θεμελιώδεις δυνάμεις που κυβερνούν τη ζωή μας.
*Ο Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόλογος
Πρώτη δημοσίευση: www.patris.gr
Πηγή: timesnews.gr
