- Γράφει ο Οδυσσέας Διαμάντης
Γωγώ Λιανού: «Το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς και άλλα κρακ»
Εκδόσεις: red n’ noir
Χρονολογία έκδοσης: Νοέμβριος 2020
Αριθμός σελίδων: 60
Διαστάσεις: 17×12
Η τελευταία ποιητική συλλογή της Γωγώς Λιανού περιστρέφεται γύρω από ένα βασικό θεματικό άξονα: την καταπονημένη ανθρώπινη καρδιά. Επιστημονικά μιλώντας, η μυοκαρδιοπάθεια takotsubo – ή αλλιώς το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς – περιεγράφηκε πρώτη φορά τη δεκαετία του 1990 από Ιάπωνες ερευνητές, οι οποίοι παρομοίασαν την κλινική εικόνα της καρδιάς με την παγίδα χταποδιών με το όνομα takotsubo. Το σύνδρομο αφορά σε χαλάρωση των καρδιακών μυών. Η αριστερή κοιλία, μια απ’ τις κοιλότητες της καρδιάς, αλλάζει σχήμα και διατείνεται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, το τμήμα αυτό της καρδιάς να μην λειτουργεί φυσιολογικά. Τα βασικά συμπτώματα θυμίζουν έμφραγμα, όπως πόνοι στο στήθος, δύσπνοια ή απώλεια συνείδησης. Σ’ ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστούν αρρυθμίες, ναυτία κι έμετος.
Τα αίτια που προκαλούν το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς δεν είναι σαφή. Πάντως, έχει παρατηρηθεί ότι τρεις στους τέσσερεις πάσχοντες έχουν βιώσει σχετικά πρόσφατα κάποιο έντονα τραυματικό γεγονός: δεν είναι τυχαίο ότι η κατάσταση αυτή ονομάζεται επίσης οξεία μυοκαρδιοπάθεια από στρες. Τι μπορεί να πληγώσει μια καρδιά;
Η Λιανού, μέσα από μια ιδιαίτερα εκφραστική και δυναμική γραφή, παντρεύοντας το λυρισμό με την ειρωνεία, τη μελαγχολία με την ορμητικότητα, δίνει τις δικές της απαντήσεις στο τι μπορεί να ταλανίζει μια καρδιά, όπως το ψυχικό άλγος του ανεκπλήρωτου έρωτα, η μοναξιά και η αποξένωση της πόλης, η έλλειψη ενσυναίσθησης στις ανθρώπινες σχέσεις, η κοινωνική αδικία. Θα σκιαγραφήσουμε, περιληπτικά, τη γενική δομή του τελευταίου της καλλιτεχνικού πονήματος και θα σταθούμε κυρίως σε προδημοσιεύσεις της συλλογής. Η συλλογή αποτελείται από αυτόνομα ποιήματα, εκ των οποίων ορισμένα είναι αριθμημένα, ορισμένα άτιτλα, όπως το εναρκτήριο, ενώ άλλα διαθέτουν τίτλο όπως το ποίημα «Η γενιά μου».
Το εναρκτήριο ποίημα της συλλογής μας δίνει μια πρώτη ιδέα σχετικά με τον διάχυτο ερωτισμό και την κεντρική θέση που διαθέτουν στην καλλιτεχνική δημιουργία της ποιήτριας οι διαπροσωπικές σχέσεις. Μιλάει για το πόσο κτηνώδεις μπορούμε να γίνουμε οι άνθρωποι μεταξύ μας σαν εραστές, πώς πουλάμε τους εαυτούς μας για να ξεχάσουμε όσα μας πληγώνουν. Κάτι σαν ένα ξενοδοχείο διερχομένων με σπέρμα, αίμα, άρωμα ημίγλυκου κρασιού, όπου όλοι πεθαίνουν από υπερβολική δόση αξόδευτης αγάπης, όπως γράφει η ποιήτρια.
Στο δεύτερο ποίημα που αναφέρουμε ως παράδειγμα, η ποιήτρια δίνει έναν αγωνιστικό παλμό διαμαρτυρίας. Παίρνει βήμα και διατρανώνει τη φωνή της ενάντια στις αδικίες που υφίσταται η γενιά της -η γενιά μας- που υφίσταται στερήσεις, καταπίεση, εκμετάλλευση παντός είδους. Μιλά στο όνομα μιας γενιάς που λοιδορείται αλλά έχει σταθερές αναφορές σε ιδανικά και αξίες πανανθρώπινες και ευγενικές, που ξέρει στις πιο φωτεινές στιγμές να κάνει τον πόνο της δίψα για ζωή και να αγαπάει απλόχερα.
Σε παρόμοιο μήκος κύματος, με έντονες εξάρσεις μιας πληθώρας συναισθημάτων, κινούνται όλα τα ποιήματα της συλλογής. Έρωτας, θλίψη, ειρωνεία, πόθος για ένα καλύτερο αύριο πετάγονται σαν σφαίρες στα μούτρα των αναγνωστών. Γιατί μας αρέσουν τα σπίρτα; Γιατί καίγονται, γράφει η ποιήτρια. Άραγε, μοιάζει να ακούει κανείς εδώ τον Μίμνερμο όταν μιλάει για τα φύλλα που πέφτουν στο χώμα με το φύσημα του αέρα, μιλώντας για το εφήμερο των πραγμάτων; Για κάποιο λόγο, το ερώτημα και η απάντηση μοιάζουν να σε πνίγουν, παρότι η απάντηση της ποιήτριας είναι ότι, στην ουσία, μας αρέσει η φλόγα και τα προϊόντα της καύσης.
Τα ποιήματα συνοδεύουν πεζά κείμενα, με νοηματική ενότητα και κλιμακούμενη ένταση. Η θεματική ενότητα πεζών με τίτλο «Κρακ» μας παρουσιάζει βιωματικές σκέψεις και ανησυχίες της ποιήτριας για τη φύση του έρωτα και της καρδιάς. Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ότι λειτουργούν σαν στασίματα μεταξύ των ποιημάτων που δίνουν έναν αέρα αναστοχασμού, τρυφερού παραπόνου και προσωπικού μανιφέστου. Προς το τέλος της ποιητικής συλλογής υπάρχουν δύο θεματικές ενότητες- μικρές ιστορίες σε μορφή ημερολογιακής γραφής, «Η ιστορία ενός άκαρδου» και «Η ιστορία ενός αυτόχειρα». Βρίσκουμε ενδιαφέρουσα και πολλές φορές σπαρακτική τη βιωματικού τύπου γραφή που επιλέχθηκε από την ποιήτρια, διότι επιτρέπει τη μεταφορά και επικοινωνία του συναισθηματικού φορτίου με τρόπο ευθύ και συγκινητικό.
Σίγουρα, θεωρούμε ότι μια φόρμα περισσότερο διαλογική θα έδινε έναν ακόμη πιο ζωηρό και ρεαλιστικό αέρα στα πεζά κείμενα, εισάγοντας στοιχεία περισσότερο δυναμικά στη φόρμα των κειμένων και μια πιο γλαφυρή απεικόνιση των δύο περιγραφόμενων χαρακτήρων και των εμπειριών τους ως την κατάληξη της ιστορίας. Ωστόσο, τα πεζά κείμενα δένουν νοηματικά και αισθητικά με τα ποιήματα της συλλογής και εξυπηρετούν τον σκοπό τους.
Τα καλά νέα για το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς, όπως μας λένε οι καρδιολόγοι και άλλοι επιστήμονες, είναι ότι τα συμπτώματα είναι παροδικά και η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων επανέρχεται στην πρότερη λειτουργικότητα και δυναμισμό της. Ο ποιητικός λόγος λειτουργεί σαν βάλσαμο και, με τη μετουσίωση του ψυχικού άλγους σε τέχνη, επιτρέπει τη λύτρωση και την κάθαρση. Φήμες λένε ότι από τις πρώτες μέρες κυκλοφορίας της η συλλογή έγινε ανάρπαστη. Τυχαίο; Δεν το νομίζουμε! Συνεπώς, ας πιούμε στην υγειά των ραγισμένων καρδιών και της νέας συλλογής της Γωγώς Λιανού.
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ
Πηγή: timesnews.gr
